Informatie
(nog in aanbouw)

Informatie over middeleeuwse boekverluchting in getijdenboeken en andere middeleeuwse boeken met miniaturen

Mijn boekwinkel bij boekwinkeltjes.nl

Een kleine boekwinkel met boeken over boekverluchtiging in de middeleeuwen en de middeleeuwen in zijn algemeenheid, maar ook andere boeken

Mijn boekverzameling

Mijn verzameling facsimile van middeleeuwse boeken met boekverluchting ontstaan in de loop der jaren

Informatie

Boekverluchting in de Middeleeuwen

Lorem ipsum dolor sit amet, at mei dolore tritani repudiandae. In his nemore temporibus consequuntur, vim ad prima vivendum consetetur. Viderer feugiat at pro, mea aperiam

The book of Kells ~ folio 29r

Mijn kleine verzameling boeken

Een verzameling van facsimile uitgaven

Boekverluchting is de kunst of het ambacht die zich bezighield met de illustratie en de versiering van middeleeuwse handschriften en andere documenten. Soms wordt dit ook ‘illuminatie’ genoemd, van het Latijnilluminare dat verlichten betekent, hoewel illuminatie strikt genomen slaat op het ‘verlichten’ van handschriften met bladgoud of zilver. In het Vroegmiddelnederlands betekent verlichten trouwens: met goud of kleuren afzetten; inzicht brengen; verlichten. In het moderne Nederlands is dit verluchten geworden.

Bron: Wikipedia

Mijn boeken

Mijn boeken

Mijn boeken heb ik in de loop der jaren verzameld. Ik kreeg het eerste getijdenboek “Les Très Riches Heures du Jean Duc de Berry” uit een erfenis. Het is een uitgave van Spectrum. Een boek met een linnen kaft in een slipcase. Op dit moment heb ik elf getijdenboeken en nog enkele andere middeleeuwse boeken met boekverluchting.

Tres Riches Heures

Les Très Riches Heures du
Jean Duc de Berry
(gemaakt: 1410-1411)

Les Très Riches Heures du Jean Duc de Berry is een rijk geïllumineerd getijdenboek, besteld rond 1410 door Jan van Berry en gedeeltelijk vervaardigd door de befaamde miniatuurschilders de gebroeders Van Limburg. Van de 66 grote miniaturen in het handschrift zouden er 35 van hun hand zijn en 25 van de 65 kleinere worden door moderne onderzoekers aan hen toegeschreven. Het manuscript bevindt zich in het Musée Condé, dat is ondergebracht in het Kasteel van Chantilly. Les Très Riches Heures is ongetwijfeld een van de belangrijkste verluchte manuscripten uit die tijd en het wordt soms, “le roi des manuscrits enluminés” (“de koning van de verluchte manuscripten”) genoemd. Het wordt gerekend tot de hoogtepunten van de gotische schilderkunst.

Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

Lorem ipsum dolor sit amet, at mei dolore tritani repudiandae. In his nemore temporibus consequuntur, vim ad prima vivendum consetetur. Viderer feugiat at pro, mea aperiam

Les Très Belles Heures de
Notre-Dame du
Jean Duc de Berry
(gemaakt: omstreeks 1405)

Les Très Belles Heures de Notre-Dame du Jean Duc de Berry is een  verlucht handschrift origineel gemaakt in het laatste kwart van de 14e eeuw in Frankrijk ( Bourges). Het werk werd in 1405 gesplitst. Het deel dat de naam Très belles heures de Notre Dame draagt wordt bewaard in de  Bibliothèque nationale de France.

Zoals zo vele  handschriften heeft ook dit boek een bewogen geschiedenis. Het huidige handschrift is maar een deel van een van de eerste boeken die  Jean, duc de Berry liet maken, bekend onder de naam Les Très belles Heures de Notre-Dame. König plaatst het werk in of na 1404 omdat in de kalender de dood van  Filips de Goede in 1404 vermeld staat..

Het andere deel van het boek, dat geen getijdenboek meer bevat maar wel een missaal en een gebedenboek wordt het Turijn-Milaan-Getijdenboek genoemd (voor details zie het artikel  Turijn-Milaan-Getijdenboek’’).


Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

Lorem ipsum dolor sit amet, at mei dolore tritani repudiandae. In his nemore temporibus consequuntur, vim ad prima vivendum consetetur. Viderer feugiat at pro, mea aperiam

Les Grandes Heures du
Jean Duc de Berry
(gemaakt: 1409)

Les Grandes Heures du Duc de Berry is een getijdenboek dat door Jean de France, hertog (duc) van Berry, besteld werd aan de miniaturisten die bij hem in dienst waren. Het handschrift wordt nu bewaard bij de Bibliothèque nationale de France. In tegenstelling tot de eerdere getijdenboeken zoals de Petites heures en de Très belles heures de Notre-Dame, die wat de tekst betreft echt uitzonderlijk zijn te noemen, bevatten de Grandes heures een vrij klassieke tekst voor een getijdenboek. Naast de kern van elk getijdenboek (kalender, Mariagetijden, boetepsalmen met litanie en dodenofficie) zijn alleen de korte en de lange kruisgetijden (hierboven kruisgetijden en officie van de passie) en de korte en lange H. Geestgetijden (hierboven getijden en officie) toegevoegd. Deze toevoegingen komen in zeer veel getijdenboeken voor.

Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

Lorem ipsum dolor sit amet, at mei dolore tritani repudiandae. In his nemore temporibus consequuntur, vim ad prima vivendum consetetur. Viderer feugiat at pro, mea aperiam

Rohan getijdenboek

Het getijdenboek van
Rohan
(gemaakt: 1419-1427)

Het Rohan getijdenboek is een   verlucht  getijdenboek voor het  gebruik van  Parijs. Het boek werd tussen 1419 en 1427 verlucht door de  Rohan-meester waarschijnlijk in  Angers. Het wordt nu bewaard in de  Bibliothèque nationale de France. Het boek werd het Rohan-getijdenboek genoemd omdat op verschillende  folia de wapens van de familie  de Rohan voorkomen, maar die zijn niet origineel, maar werden later in de 15e eeuw toegevoegd.

Het  handschrift bestaat uit 239  perkamenten folia van 290 bij 200 mm. Het handschrift bevat elf volbladminiaturen, vierenvijftig grote miniaturen en meer dan 200 kleine. Het boek is gebonden in de 17e eeuw in een bruine kalfslederen band.

Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

Het getijdenboek van Rohan
Millard Meiss, Marcel Thomas
Spectrum, Utrecht. 1973

Farnese getijdenboek

Het getijdenboek van 
Farnese
(gemaakt: 1537-1546)

Het Farnese getijdenboek is een   getijdenboek vervaardigd in  Italië tussen 1537 en 1546 in opdracht van kardinaal  Alessandro Farnese.

Kardinaal Alessandro  Farnese gaf aan  Giulio Clovio de opdracht voor dit getijdenboek. Het werk wordt over het algemeen beschouwd als het grootste meesterwerk van Clovio, ook door zijn tijdgenoten. In het testament van Alessandro Farnese van 22 juni 1587 werden slechts twee items uit zijn immense collecties apart vermeld, namelijk het Farnese getijdenboek en een handschrift met lezingen, beide verlucht door Giulio Clovio. Het Farnese getijdenboek werd bestemd om bij de inboedel van het  Palazzo Farnese te blijven, het mocht niet worden verkocht en niet worden doorgegeven aan erfgenamen of opvolgers. Alessandro Farneses wens werd gerespecteerd voor verscheidene generaties na zijn dood, maar in 1589 ging het werk toch naar kardinaal  Odoardo Farnese, kardinaal-deken van San Eustachio in  Rome. Odoardo gaf aan  Antonio Gentili opdracht voor een nieuwe boekband, met het vergulde zilveren voor- en achterplat, die tot op heden bewaard gebleven is.

Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

Lorem ipsum dolor sit amet, at mei dolore tritani repudiandae. In his nemore temporibus consequuntur, vim ad prima vivendum consetetur. Viderer feugiat at pro, mea aperiam

Getijdenboek Catharina van Kleef

Het getijdenboek van
Katharina van Kleef
(gemaakt: omstreeks 1440)

Het getijdenboek van Katharina van Kleef  is een uit de vroege 15e eeuw daterend rijk geïllustreerd   getijdenboek dat toebehoorde aan  Katharina van Kleef. Het werd in opdracht van haar echtgenoot  Arnold van Egmont of haar vader  Adolf IV van Kleef-Mark rond 1440 vervaardigd door een tot op heden niet-geïdentificeerde Nederlandse kunstenaar, die bekendstaat als de  Meester van Katharina van Kleef.

Het  manuscript wordt beschouwd als het beste wat de Noord-Nederlandse  boekverluchting heeft voortgebracht en is een topstuk op het gebied van de middeleeuwse   miniatuurkunst. Het bevindt zich momenteel in twee delen in het  Morgan Library and Museum in  New York. Een van de delen staat ook bekend als de Guennol Hours of ook wel de Arenberg Hours. Het werk is vermoedelijk in de 19e eeuw door een handelaar in twee delen gesplitst en door hem als opzichzelfstaande werken verkocht. De Morgan Library wist in 1963 en 1970 de beide delen, afkomstig uit privéverzamelingen, te verwerven. Een aantal miniaturen, mogelijk elf, zijn verloren gegaan. Vermoed wordt dat deze ooit zijn losgesneden en als aparte kunstwerken zijn doorverkocht.

Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

Lorem ipsum dolor sit amet, at mei dolore tritani repudiandae. In his nemore temporibus consequuntur, vim ad prima vivendum consetetur. Viderer feugiat at pro, mea aperiam

Getijdenboek voor Maria van Bourgondië

Het getijdenboek van Maria van Bourgondië 
(gemaakt: omstreeks 1475)

Het Getijdenboek van Maria van Bourgondië is een Latijns  getijdenboek dat in het laatste kwart van de 15e eeuw in  Vlaanderen werd gemaakt voor het Bourgondische hof. Het getijdenboek werd gemaakt voor  Maria van Bourgondië hoewel sommigen voorop stellen dat het zou gemaakt zijn voor de stiefmoeder van Maria,  Margaretha van York (Smeyers 1985). Het  handschrift wordt bewaard in de  Österreichische Nationalbibliothek als Codex Vindobonensis 1857. Het handschrift is geschreven op perkament. Het bevat 186 originele folio’s van 225 x 163 mm en 3 folios die achteraf zijn toegevoegd van 212 x 152mm. Weinig handschriften uit deze periode zijn zo rijkelijk versierd. Het handschrift bevat 20 volblad  miniaturen, 14 kleine miniaturen, 24 kalenderbladen, 14 gehistorieerde  initialen en 78 sierranden. Verder vindt men op elke bladzijde een rijkelijk uitgewerkte randversiering met talloze  drôlerieën. De tekst is versierd met cadellen. Elke bladzijde heeft meerdere versierde initialen en elke lege regelruimte is met ranken- of bloemenmotieven opgevuld. De tekst is conform aan het gebruik van Rome.

Het handschrift werd vervaardigd in Vlaanderen omstreeks 1475. Het bevat geen wapenschilden of andere gegevens die toelaten de eerste eigenaar met zekerheid te identificeren.

Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

De Meester van Maria van Bourgondië
Een getijdenboek voor Engelbert van Nassau

Alexander, J.J.G (Inleiding)
Spectrum, Utrecht/Antwerpen 1971

Getijdenboek Visconti

Het getijdenboek van
Visconti
(gemaakt: 1388-1428)

Het Getijdenboek van Gian Galeazzo Visconti of  Offiziolo Visconti is een  verlucht  psalter-getijdenboek voor  gebruik van  Rome dat in  Milaan gemaakt werd in de late 14e eeuw in opdracht van  Gian Galeazzo Visconti. Het  handschrift wordt nu bewaard in de  Biblioteca Nazionale Centrale di Firenze.

Het handschrift bestond origineel uit twee volumes: een  psalter en een  getijdenboek. De opdracht ervoor kwam zoals hoger gezegd van Gian Galeazzo Visconti in 1388. Het werk werd begonnen door  Giovannino de’ Grassi maar viel stil bij diens dood in 1398. Gian Galeazzo Visconti stierf in 1402, zijn opvolger en zoon  Filippo Maria Visconti liet de handschriften afwerken door  Belbello da Pavia. Dit gebeurde waarschijnlijk omstreeks 1428 na het huwelijk van Filippo met  Maria van Savoye op 2 december 1427

Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

Lorem ipsum dolor sit amet, at mei dolore tritani repudiandae. In his nemore temporibus consequuntur, vim ad prima vivendum consetetur. Viderer feugiat at pro, mea aperiam

Les Belles Heures du 
Jean Duc de Berry
(gemaakt: 1405-1409)

De Belles Heures du duc de Berry is een  getijdenboek uit de vroege 15e eeuw. Het werd  verlucht door de  gebroeders Van Limburg tussen 1405 en 1409. Het wordt gerekend tot een van de mooiste getijdenboeken die bewaard zijn gebleven en het is nu eigendom van The   Metropolitan Museum of Art.

Het  handschrift bevat 225  folia in 31  katernen van 238 x 170 mm. Het is gemaakt van zeer fijn  kalfsperkament.

Over de opdrachtgever van het boek kan er weinig twijfel bestaan, in zijn  ex libris op folium 1 recto, zegt Jean Flamel: “Les Heures Fist faire. Très Excellent et Puissant Prince Jehan Fils de Roy de France. Duc de Berry Et dauvergne Conte de Poitou destampes De Bouloingne Et dauvergne Flamel”.

De opdrachtgever,  Jean de France, duc de Berry, kan ook herkend worden aan zijn wapens, de lelie van het Franse koningshuis in een gekartelde rode boord en aan zijn emblemen, de gewonde zwaan en de beer, die op verschillende plaatsen in het handschrift voorkomen.

Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

Lorem ipsum dolor sit amet, at mei dolore tritani repudiandae. In his nemore temporibus consequuntur, vim ad prima vivendum consetetur. Viderer feugiat at pro, mea aperiam

Hastings getijdenboek

Het Hastings Getijdenboek
(gemaakt: 1475-1483)

Het Hastings Getijdenboek ook gekend als Hastings Hours is een Latijns  getijdenboek op perkament uit de 15de eeuw, bewaard in de  British Library. Dit getijdenboek werd gemaakt tussen 1475 en 1483 waarschijnlijk in Gent of Brugge. Het  handschrift werd waarschijnlijk besteld door William Lord Hastings, een Engelse edelman, bevriend met koning  Eduard IV van Engeland, die hij diende als Lord Chamberlain. Hij werd geëxecuteerd op last van  Richard III op beschuldiging van hoogverraad. De executie vond plaats op 13 juni 1483, wat ons meteen de laatste datum voor het vervaardigen van het boek oplevert. Het getijdenboek werd waarschijnlijk besteld bij de  Maximiliaan-meester hoewel anderen dit in vraag stellen op basis van onder meer details in de stijl van de  margeversiering. Hastings was regelmatig op diplomatieke missie in Vlaanderen en kan daarvan gebruikgemaakt hebben om het boek te bestellen. De wapens van Lord Hastings, omringd met het ordeteken van de  kousenband, zijn terug te vinden op de folia 74r en 151r en twee maal op f184v.

Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

Lorem ipsum dolor sit amet, at mei dolore tritani repudiandae. In his nemore temporibus consequuntur, vim ad prima vivendum consetetur. Viderer feugiat at pro, mea aperiam

Het Getijdenboek van
Étienne Chevalier
(gemaakt: 1452-1460)

Het meest bekende manuscript dat door Jean Fouquet werd verlucht is het Getijdenboek van Étienne Chevalier. Het werd gemaakt tussen 1452 en 1460 en was een van de mooiste handschriften van de 15e eeuw. Het kon de vergelijking met de Très Riches Heures du Duc de Berry en het Turijn-Milaan-Getijdenboek doorstaan, maar spijtig genoeg werd het manuscript in de 18e eeuw uiteen gehaald en ging een groot deel verloren. Van de tekstbladzijden bleven slechts 2 folia gespaard en van de miniaturen 47 stuks. Een belangrijk deel daarvan (40 stuks) wordt vandaag bewaard in het  Musée Condé in Chantilly.

Fouquet introduceerde een belangrijke vernieuwing in dit getijdenboek. Hij nam afstand van de versierde marges zodat hij de ganse bladspiegel kon gebruiken voor zijn miniaturen die op die manier schilderijtjes in een boek werden. Hij werd hierin wel voorafgegaan door de anonieme Vlaamse miniaturist van de Vlaamse  apocalyps, gemaakt omstreeks 1400. De compositie, ruimtelijke opbouw en het perspectief in de miniaturen getuigen van het meesterschap van Fouquet. Een andere innovatie die Fouquet toepaste in dit getijdenboek is de verdeling van de miniatuur in twee scènes. De bovenste toont het hoofdmotief en de onderste toont secundaire verhalen of drolerieën. Het idee voor deze opbouw zou Fouquet gehaald hebben bij de  mysteriespelen, waarbij ook dikwijls meerdere scènes tegelijkertijd werden uitgebeeld.

Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

Lorem ipsum dolor sit amet, at mei dolore tritani repudiandae. In his nemore temporibus consequuntur, vim ad prima vivendum consetetur. Viderer feugiat at pro, mea aperiam

Le Livre du Cuer Damours Espris
(gemaakt:1410-1411)

Le Livre du cuer damours espris in modern Frans Le Livre du coer dámour épris is een  allegorische roman geschreven door  René I van Anjou omstreeks 1457.
De tekst, deels in  proza deels in  paarsgewijs rijmende  verzen, werd door koning René zelf geschreven in de traditie van de allegorische  hoofse roman zoals de  Roman de la Rose. Bij het begin van het werk schrijft koning René dat zijn werk geïnspireerd is door grote daden van de dappere ridders   LancelotGawainGalahad en andere ridders van de  Ronde Tafel ten tijde van  koning Arthur en door de  queeste naar de  Heilige graal. De verhalen van de verteller zijn in proza gesteld, de dialogen van de allegorische personages zijn in versvorm geschreven.

Het boek vertelt de geschiedenis van het hart van een dichter dat door  Cupido geroofd wordt tijdens diens slaap. Het hart wordt in het verhaal ridder Coeur, die begeleid wordt door de schildknaap Ardent Désir (brandend verlangen). Er volgt dan een serie avonturen tot uiteindelijk ridder Coeur zijn ideale dame vindt, Doulce Merci (Zachte genade) die gevangen wordt gehouden door Refus (afwijzing), Honte (schande) en Crainte (angst). Ridder Coeur krijgt als beloning een kus van Doulce Merci, maar kan haar niet bevrijden. Hij verlaat haar om dan weg te kwijnen in het Hospital d’Amour (hospitaal van de liefde).

Koning René heeft het boek opgedragen aan  Jan II van Bourbon, de schoonzoon van zijn zus  Maria van Anjou en  Karel VII van Frankrijk. In deze proloog verklaart René aan zijn neef dat hij in het boek in ‘parabels’ zijn eigen liefdes en verdriet verhaalt.

Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

Lorem ipsum dolor sit amet, at mei dolore tritani repudiandae. In his nemore temporibus consequuntur, vim ad prima vivendum consetetur. Viderer feugiat at pro, mea aperiam

Tres Riches Heures

Les Très Riches Heures du
Jean Duc de Berry
(gemaakt: 1410-1411)

Les Très Riches Heures du Jean Duc de Berry is een rijk geïllumineerd getijdenboek, besteld rond 1410 door Jan van Berry en gedeeltelijk vervaardigd door de befaamde miniatuurschilders de gebroeders Van Limburg. Van de 66 grote miniaturen in het handschrift zouden er 35 van hun hand zijn en 25 van de 65 kleinere worden door moderne onderzoekers aan hen toegeschreven. Het manuscript bevindt zich in het Musée Condé, dat is ondergebracht in het Kasteel van Chantilly. Les Très Riches Heures is ongetwijfeld een van de belangrijkste verluchte manuscripten uit die tijd en het wordt soms, “le roi des manuscrits enluminés” (“de koning van de verluchte manuscripten”) genoemd. Het wordt gerekend tot de hoogtepunten van de gotische schilderkunst.

Bron: Wikipedia

Informatie over de facsimile uitgave:

Lorem ipsum dolor sit amet, at mei dolore tritani repudiandae. In his nemore temporibus consequuntur, vim ad prima vivendum consetetur. Viderer feugiat at pro, mea aperi

contact informatie

schrijf ons of volg ons op sociale media